جهت یابی بدون قطب نما
توضیح در ادامه مطلب
چگونه می توانیم بدون استفاده
از قطب نما جهت یابی کنیم ؟
جهت‌یابی در روز
1- در نیمکره ی شمالی زمین ، در زمان ظهر شرعی خورشید همیشه دقیقا در جهت جنوب است و سایه ی اجسام رو به شمال قرار می گیرد .
2- نوک سایه ی شاخص روی زمین را علامت‌گذاری می کنیم . به مدت ده یا بیست دقیقه ، صبر می کنیم تا نوک سایه چند سانتیمتر جابه‌جا شود. حال محل جدید سایه ی شاخص ( که تغییر مکان داده است ) را علامت‌گذاری می نماییم . حال اگر این دو نقطه را با خطی به هم وصل کنیم . نقطه ی علامت‌گذاری اول سمت غرب، و نقطه ی دوم سمت شرق را نشان می‌دهد
3- ساعت مچی معمولی ( عقربه‌ای ) را به حالت افقی طوری در کف دست نگه می داریم که عقربه ی ساعت شمار به سمت خورشید اشاره کند. در این حالت، نیمسازِ زاویه‌ای که عقربه ی ساعت شمار با عدد ۱۲ ساعت می سازد ، جهت جنوب را نشان می دهد روش ساعت مچی تا ۲۴ درجه امکان خطا دارد . هر چه زمان به کار بردن این روش به ظهر شرعی نزدیک‌تر باشد، نتیجه ی آن دقیق‌تر خواهد بود
جهت یابی در شب
1- ماه به شکل هلال باریکی تولد می یابد، و در نیمه های ماه قمری به قرص کامل تبدیل می شود ، و سپس در جهت مقابل هلالی می‌شود. در نیمه ی اول ماه های قمری بر آمدگی ماه جهت غرب را نشان می دهد . در نیمه ی دوم ماه های قمری ، بر آمدگی ماه به سمت مشرق است .
2- خوشه ی پروین دسته‌ای (حدود ده تا پانزده) ستاره ، به شکل خوشه انگور، در یک جا مجتمع هستند که به آن مجموعه ی خوشه پروین می گویند . این ستارگان مانند خورشید از شرق به طرف غرب در حرکتند ، ولی در همه حال دُمِ آنها به طرف مشرق است .
3- صورت فلکی جبار ( شکارچی ، اوریون ) از آسان یاب ترین صور فلکی آسمان محسوب می شود . در مرکز صورت فلکی جبار سه ستاره قرار گرفته است که با چهارستاره ی دیگر شکل علامت سوال یا بادبادک را تشکیل می دهند . تک ستاره پایین جبار که نقطه ی علامت سوال و یا دم بادبادک را تشکیل می دهد جهت جنوب را مشخص می کند .
4- صورت فلکی دب اکبر شامل هفت ستاره است که به شکل ملاقه قرار گرفته اند چهار ستاره آن تشکیل یک ذوزنقه را می دهند ، و سه ستاره ی دیگر مانند یک دنباله در ادامه ذوزنقه قرار گرفته اند . هر گاه دو ستاره ای که لبه ی بیرونی ملاقه را تشکیل می دهند را به هم وصل کنیم ، و پنج برابر فاصله میان دو ستاره ، به سمت جلو ادامه دهیم ، به ستاره ی قطبی می رسیم .
5- صورت فلکی ذات الکرسی شامل پنج ستاره است که به شکل حروف انگلیسی ام یا دبلیو قرار گرفته اند . هرگاه ستاره ی وسط را حدود پنج برابر فاصله ی آن نسبت به ستاره های اطراف به سوی جلو ادامه دهیم ، به ستاره ی قطبی می رسیم .
جهت‌یابی با نشانه‌های محیطی و طبیعی
1- از آنجا که سمت شمالی درختان در معرض آفتاب کمتری است ، درختان در این سمت‌شان شاخ و برگ کمتری دارند . به دلیل آن که آفتاب بیشتر از سمت جنوب می تابد ، درختان جنوب بهتر و بیشتر رشد می‌کنند .
2- پوست درختان قدیمی در سمت رو به آفتاب (جنوب) معمولاً نازک‌تر است
پوسیده بودن یک طرف از اکثر درختان جنگل، جهت شمال را به ما نشان می دهد ؛ سمت پوسیده شمال است .
3- به خاطر نوع تابش خورشید ، شاخه‌های جنوبی اکثر درختان افقی‌تر و شاخه‌های شمالی عمودی ترند .
4- زمین اطراف ریشه ی درختان ، به سمت جنوب سست تر و تو خالی تر از قسمت شمالی است . و زمین به سمت شمال سفت تر است .
5- رشد پوشش گیاهی در سمت جنوبی تپه ها بیشتر از سمت شمالی آن است .
6- اگر تنه ی درخت بریده شده‌ای را نگاه کنید ، تعدادی دایره ی هم مرکز را مشاهده خواهید کرد ، که هر یک از آنها نشان یک سال عمر درخت می باشد . دایره های نشان دهنده ی عمر درخت در یک سمت به هم نزدیک تر شده و در سمت دیگر از هم دور خواهند بود . سمتی که فاصله خطوط حلقه های سن درخت به هم نزدیک تر باشد سمت شمال را مشخص می‌کند ، و سمتی که خطوط حلقه‌ها از هم فاصله ی بیشتری داشته باشد سمت جنوب را نشان می‌دهد ، برای جهت یابی دقیق تر باید به جهت انحراف مرکز حلقه ها توجه داشته باشیم .
7- جهت خم شدن اغلب درختان منطقه نشان دهنده جهت وزش باد غالب منطقه است برای نمونه اگر درختان به طرف شمال منحرف و متمایل شده‌اند، باد غالب از سمت جنوب وزیده‌است .
8- مورچه‌ها خاک لانه خود را به سمت شرق می‌ریزند تا هنگام روز به عنوان سایه‌بانی برایشان عمل کند .
9- از روش های جهت یابی که به کماندوها آموزش داده می شود جهت یابی از روی لانه مورچه هاست . مورچه های بزرگ بیابان معروف به مورچه خاکی یا خر مورچه یا مورچه گاز گیر می توانند بسیار مفید باشند. با تعقیب کردن یکی از آن ها تا لانه شان بروید و ورودی آن را پیدا کنید . دهانه ی لانه ی این مورچه ها اکثرا رو به شمال است .
10- اگر شما در کنار برکه یا دریاچه‌ای باشید که پرندگان، ماهیان یا دوزیستان در حال تولیدمثل هستند، در نظر داشته باشید که آنها معمولا ترجیح می‌دهند در سمت غربی زاد و ولد نمایند .
11- دارکوب معمولا حفره هایش را در سمت شرقی درخت حفر می‌کند .
12- سنجاب‌ها هم معمولا در سوراخ‌های سمت شرقی درختان خانه و لانه می‌گزینند .
13- اگر زنبوری دیدید به حرکت آن دقت کنید. اگر مسنقیم پرواز می کرد بدانید یا به سمت لانه می رود یا به سمت گل . اما اگر در محیطی پروازی رقص مانند به نمایش می گذاشت ( دور از لانه ) در حرکت آن دقیق شوید. زنبورهای در جستجوی گل در حرکات مارپیچی خود برای مدتی به سمت شمال پرواز می کنند ( چند ثانیه ) بعد ناگهان چند دور دور خود می چرخند و حرکت نا منظمی را آغاز می کنند و بعد از مدتی ناگهان رو به شمال می کنند و مدتی مستقیم به سمت شمال می روند و این کار را پیاپی انجام می دهند .
14- به تپه ها نگاه کنید و سمتی که به طرف جنوب است خشک تر و کم گیاه تر از سمتی است که رو به شمال است. ( در دشت های ایران )
15- اگر در بیابان هستید و پوشش گیاهی وجود ندارد می توانید از آفتاب جهت یابی کنید اما اگر هوا ابری شده ( به تازگی ) و می خواهید جهت یابی کنید با پیدا کردن یک تپه پر شیب در جهت های مختلف روی خاک شیب دست بگذارید و حرارت آن را بسنجید و تمام اطراف تپه را نه به صورت پیوسته...بلکه به صورت 180 درجه امتحان کنید ( ابتدا دست بگذارید سپس در سمت مقابل این کار را امتحان کنید ) نحوه جهت یابی به این صورت است که در تپه های پر شیب طرفی که رو به شمال است خاکش خنک تر از طرفی است که رو به جنوب است .
16- روش دیگر از روی شناسایی پرنده های مهاجر است. در دشت های مرکزی ایران به طور معمول در بهار اکثر پرنده ها از جنوب به شمال و در پاییز از شمال به جنوب پرواز می کنند .
17- اگر دو سوسک مصری را دیدید که گلوله ای از سرگین خشک را می غلتاند و با خود می برند بدانید که ( در ایران ) به سمت غرب می روند اما اگر یک سوسک بود ممکن است به هر جهتی برود .
18- در قبرستان مرده را در قبر روی دست راست ، به سمت قبله می خوابانند . پس اگر شما طوری ایستاده باشید که نوشته های سنگ قبر را به درستی می خوانید ، سمت چپتان قبله ( جنوب غربی ) است .
بر گرفته از وبلاگ ( یک بار دیگر )1baredigar.blog.ir
